HET ECHTE AUSTRALIË

Tot verdriet van mijn vader (1906-1971) emigreerde in 1951 juist de broer waarop hij het meest gesteld was. Naar Australië, een land dat toen vrijwel letterlijk aan het einde van onze wereld lag.

De broers onderhielden daarna een geregeld briefcontact, dat bij ons thuis aanleiding was voor veel gesprekken over dat wonderlijke land. En mijn vader nam zich vast voor om in 1971, als hij pensioen zou krijgen, zijn broer in zijn nieuwe land op te gaan zoeken. Maar helaas, toen het twintig jaar later zover was werd hij direct na zijn pensionering ernstig ziek en overleed binnen zeer korte tijd.

Mijn moeder, mijn zusters en ik gingen elk op eigen wijze om met deze hevige en zeer onverwachte klap. Ik kon niet anders dan die plotselinge en definitieve verdwijning van iemand waarop ik zeer gesteld was te rationaliseren: "Nou ja, iedereen weet dat er nu eenmaal een einde komt aan elk leven," dat werd mijn houding, daar deed ik het mee.

Dat ging een hele tijd goed. Maar na verloop van jaren merkte ik dat mijn vader als het ware in een soort versteende vorm nog steeds in mijn hoofd aanwezig was, ik had hem in feite nooit laten overlijden. Op onverwachte en vaak onhandige momenten manifesteerde hij zich en ontregelden de herinneringen mij, steeds weer opnieuw. Dat waren geen aangename ervaringen.

Na verloop van tijd begon ik af en toe iets op te schrijven, beschrijvingen en soms verhaaltjes die geen onderlinge samenhang vertoonden, behalve dan dat mijn vader daarin op een of andere manier steeds een rol speelde. Verhaaltjes die ik op een stapeltje legde. En verder gebeurde er niets.

In 2001 – ik was inmiddels uitgewerkt – wilden Els en ik een grote reis gaan maken. Indonesië hadden we al eens bezocht en nu lokte Australië. Mijn geëmigreerde oom was al lang overleden, maar ik wilde wel eens zien hoe het land waarover wij destijds in zijn brieven lazen er werkelijk uitzag, wat er klopte van de verhalen die wij elkaar, vroeger in mijn ouderlijk huis, vertelden over dat wonderlijke land, Down Under. Onze reis werd dus in meerdere opzichten een speurtocht naar het verleden.

Tijdens de reis ontdekte ik dat de vroegere fantasieën van mijn vader en mij over het land nogal verschilden van dat wat Els en ik in 2001 waarnamen. Wij zagen een in afmetingen zeer groot land met een zeer bijzondere flora en fauna, maar met een maatschappij die hier en daar nogal provinciaalse trekken vertoonde. 'Het grootste kleine land', zoals ik wel eens zei en dat mij zo nu en dan deed denken aan het Nederland van de jaren vijftig. Ook bespeurde ik bij veel Australiërs een zekere trots 'Australiër' te zijn, met daarnaast tegelijk een soort van heimwee naar het land van herkomst van hunzelf of hun voorouders. En er was een merkwaardig contrast tussen enerzijds die trots van het 'Australiër' zijn en anderzijds de belabberde positie die de enige 'echte Australiërs' – de Aborigines – innamen in de maatschappij. Kortom: alles was anders, daar.

Op onze rondreis bezochten wij min of meer terloops de plaats waar mijn inmiddels al lang overleden oom zijn laatste levensjaren had doorgebracht. Dat liet mij niet onberoerd en bracht onverwacht een stroom herinneringen op gang, zowel aan hem als aan mijn vader, herinneringen waar ik wat mee wilde.

Ik had gezien dat het Australische landschap, vooral dat in het noorden en het westen, onbedoeld het begrip 'eenzaamheid' vorm geeft. En eenzaamheid is een gevoel dat sterk is verbonden met verlies en dus met rouw. Dat bracht mij op de gedachte dit landschap een rol te laten spelen in het nog te schrijven boek. Ook de reisroute van Erik, de hoofdpersoon is in grote lijnen dezelfde als de route die Els en ik hebben gevolgd.

Ik heb mij bij het schrijven bewust niet laten leiden door de vraag of iets 'echt gebeurd' is maar gekozen voor fictie, door die keuze kon ik een goed lopend verhaal componeren. Erik van Vleuten, oom Peter, Frits, Rob Slot, Yvonne zul je nooit in het telefoonboek of elders tegenkomen. De personages ontstonden in de loop van de tijd, tijdens het schrijven bleken de karakters zichzelf te vormen waarbij hun eigenschappen nogal eens veranderden. Alleen daar waar herinneringen aan mijn vader speelden heb ik mij uit respect niet al te veel fantasie veroorloofd, maar verder voelde ik mij geheel vrij.

Het resultaat vindt u in Het echte Australië.

'Het echte Australië', een imponerende roman vol autobiografische elementen. Het boek vertelt  Erik van Vleutens verhaal als hij de reis maakt naar Australië die zijn vader ooit had willen maken. Hij kent het land alleen uit de brieven van oom Peter, die in 1951 met zijn gezin emigreerde naar het andere eind van de wereld. Australië lijkt echter in niets op het paradijs van vrijheid en onbegrensde mogelijkheden dat hij zich als jongen thuis, in het veilige Oost-Nederland, samen met zijn vader had voorgesteld. De ontmoetingen met zijn neef en nicht confronteren Erik met een werkelijkheid die naarmate de reis vordert steeds harder en ontluisterender wordt. 

Down Under blijkt alles anders dan gedacht en niets is wat het lijkt. Zijn rondreis door de immense verlatenheid van de Australische outback wordt daarmee onwillekeurig een zoektocht van een zoon naar zijn te vroeg overleden vader. 

Geïnteresseerd?

Het boek Het echte Australië kost € 18,90 exclusief verzendkosten. Het is te koop bij de boekhandel, o.a. Primera XL, Marktplein 13-14, 6971 AB Brummen en bij boekhandel Oonk, Stationsstraat 4, 7391 EK Twello. U kunt het ook bestellen via janvanbarneveld@hotmail.com